گیرپاژ کردن موتور، که به عنوان قفل شدن موتور نیز شناخته میشود، یک مشکل مکانیکی جدی است که می‌تواند به طور ناگهانی رخ دهد و منجر به توقف کامل خودرو و عدم امکان حرکت آن شود. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که اصطکاک بیش از حد بین اجزای داخلی موتور، به خصوص یاتاقان‌ها و سیلندرها، به دلیل کمبود روانکاری یا نقص فنی، باعث قفل شدن قطعات متحرک موتور میشود.
در این شرایط، موتور به طور کامل از کار می‌افتد و دیگر قادر به تولید نیروی محرکه نیست. گیرپاژ کردن موتور می‌تواند آسیب‌های جدی و پرهزینه‌ای به موتور خودرو وارد کند. در ادامه به بررسی علل اصلی گیرپاژ کردن موتور و راهکارهای جلوگیری از آن می‌پردازیم.
فهرست
گیرپاژ کردن ماشین چیست؟
گیرپاژ کردن یا قفل شدن موتور، به وضعیتی اطلاق میشود که در آن قطعات متحرک موتور، به‌خصوص پیستون‌ها، به دلیل اصطکاک شدید به یکدیگر چسبیده و دیگر قادر به حرکت نیستند. این اتفاق می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد، اما به طور کلی به نقص در سیستم روانکاری یا خنک‌کاری موتور مربوط میشود.
چه اتفاقی در موتور گیرپاژ شده رخ می‌دهد؟
در حالت عادی، یک لایه نازک از روغن بین قطعات متحرک موتور وجود دارد که اصطکاک را کاهش می‌دهد و به حرکت روان آنها کمک می‌کند. اگر این لایه روغن به هر دلیلی از بین برود، اصطکاک بین قطعات افزایش یافته و به حدی می‌رسد که آنها به یکدیگر چسبیده و قفل می‌شوند.
علاوه بر نقص در سیستم روانکاری، نقص در سیستم خنک‌کاری نیز می‌تواند منجر به گیرپاژ موتور شود. اگر موتور به طور کافی خنک نشود، دمای آن افزایش یافته و روغن موتور شروع به تبخیر می‌کند. این امر باعث کاهش سطح روغن و از بین رفتن لایه محافظ بین قطعات میشود.
علت جام کردن موتور
گیرپاژ کردن یا قفل شدن موتور، مشکلی رایج در موتور وسایل نقلیه مثل ماشین و موتورسیکلت است که می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد. در این حالت، موتور به طور ناگهانی از کار می‌افتد و دیگر روشن نمی‌شود دلایلی مثل:
1- روانکاری نادرست
روانکاری به فرآیند استفاده از روان‌کننده (روغن یا گریس) برای کاهش اصطکاک و سایش بین قطعات متحرک در خودرو گفته میشود. این فرآیند نقشی حیاتی در عملکرد صحیح و عمر طولانی موتور و سایر اجزای خودرو ایفا می‌کند.
مشکلات ناشی از روانکاری نامناسب در قسمت زیر موتور و از یاتاقان‌ها شروع میشود. کمبود روغن یا روانکاری نامناسب یاتاقان‌ها، لایه‌ی روغن بین آنها را از بین می‌برد و اصطکاک زیادی بین قطعات موتور ایجاد می‌کند. این اصطکاک زیاد به شاتون‌ها نیز منتقل شده و دسته شاتون را دور میل‌لنگ قفل می‌کند. قفل شدن میل‌لنگ، حرکت پیستون را مختل کرده و باعث برخورد آن با دیواره سیلندر و اطراف آن میشود. ادامه این فرآیند و عدم کنترل آن، منجر به شکستن دسته شاتون و برخورد آن با بلوک موتور میشود. در نهایت، موتور قفل شده یا می‌سوزد.
علاوه بر کمبود روغن و روانکاری نامناسب، وجود آب در سیستم روانکاری نیز می‌تواند باعث اختلال در عملکرد آن شود. سوختن واشر سرسیلندر، راه نفوذ آب به داخل سیستم را باز می‌کند. آب با از بین بردن لایه‌ی روغن روی یاتاقان‌ها، زمینه را برای جام کردن موتور فراهم می‌کند.
2- کم شدن روغن موتور
روغن موتور نقشی اساسی در روان‌تر و سریع‌تر شدن فعالیت پیستون‌ها دارد. این مایع حیاتی وظایف متعددی را در موتور خودرو بر عهده دارد از جمله:
روانکاری: روغن موتور با ایجاد یک لایه نازک بین قطعات متحرک موتور، اصطکاک و سایش را به حداقل می‌رساند و به حرکت روان و بدون نقص آنها کمک می‌کند.
کاهش دما: روغن موتور با جذب گرمای حاصل از احتراق و اصطکاک، به خنک شدن موتور و حفظ دمای ایده آل آن کمک می‌کند.
جلوگیری از خوردگی: روغن موتور با ایجاد یک لایه محافظ روی قطعات فلزی، از آنها در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی محافظت می‌کند.
حمل ذرات معلق: روغن موتور ذرات معلق و آلودگی‌های حاصل از احتراق را به خود جذب می‌کند و آنها را به فیلتر روغن منتقل می‌کند.
کاهش صدا: روغن موتور با جذب ارتعاشات و صداهای ناشی از حرکت قطعات متحرک، به کاهش صدای موتور کمک می‌کند.
عواقب کمبود روغن موتور:
پایین آمدن سطح روغن موتور می‌تواند عواقب ناگوار و پرهزینه‌ای به همراه داشته باشد از جمله:
- داغ شدن بیش از حد موتور: کمبود روغن موتور باعث افزایش اصطکاک و گرمای موتور میشود که می‌تواند به آسیب رسیدن به قطعات موتور و حتی ذوب شدن آنها منجر شود.
- سایش و خوردگی قطعات: کمبود روغن موتور باعث افزایش اصطکاک و سایش قطعات متحرک موتور میشود که به مرور زمان، به خوردگی و آسیب رسیدن به آنها منجر خواهد شد.
- آسیب به شاتون و سیلندر: در صورت کمبود شدید روغن موتور، شاتون‌ها به دلیل اصطکاک زیاد و فشار مضاعف، کج شده و به سیلندرها آسیب می‌رسانند.
- از کار افتادن موتور: در نهایت، کمبود شدید روغن موتور می‌تواند منجر به از کار افتادن کامل موتور و جام کردن آن میشود.
چراغ اخطار روغن، حکم یک ناجی را برای موتور خودرو شما دارد. این چراغ زمانی روشن میشود که سطح روغن موتور به شدت پایین آمده یا فشار آن از حد مجاز خارج شده باشد. بعد از روشن شدن این چراغ حتما آن را جدی بگیرید تا آسیب بیشتری به موتور وارد نشود.
3- بالا رفتن دمای موتور
دمای بیش از حد در درون موتور ماشین، مهم ترین عامل در رسیدن به حالت گیرپاژ موتور است.
یکی از شایع ترین دلایل بالا رفتن دمای موتور، کمبود یا نشت مایع خنک کننده (آب رادیاتور) است. این مایع وظیفه دارد گرمای تولید شده در موتور را جذب و به رادیاتور منتقل کند تا در آنجا خنک شود. اگر سطح مایع خنک کننده کافی نباشد، موتور بیش از حد گرم میشود.
رادیاتور وظیفه دارد گرمای مایع خنک کننده را به محیط منتقل کند. اگر رادیاتور کثیف، مسدود یا خراب باشد، نمی‌تواند به درستی عمل کند و دمای موتور بالا می‌رود. اگر واتر پمپ خراب باشد، مایع خنک کننده به درستی در موتور گردش نمی‌کند و دمای موتور بالا می‌رود.
ترموستات دریچه‌ای است که جریان مایع خنک کننده را به رادیاتور کنترل می‌کند. اگر ترموستات خراب باشد، ممکن است در حالت بسته باقی بماند و مانع از جریان مایع خنک کننده به رادیاتور شود. این امر باعث بالا رفتن دمای موتور میشود.
فن‌ها وظیفه دارند هوای خنک را به رادیاتور هدایت کنند تا گرمای مایع خنک کننده را جذب کند. اگر فن‌ها خراب باشند، نمی‌توانند به درستی عمل کنند و دمای موتور بالا می‌رود.
واشر سرسیلندر یک قطعه نازک است که بین سرسیلندر و بلوک موتور قرار می‌گیرد. اگر واشر سرسیلندر آسیب ببیند، می‌تواند باعث نشت مایع خنک کننده و روغن موتور شود. این امر باعث بالا رفتن دمای موتور میشود.
4- خالی بودن مخزن سوخت
روشن شدن چراغ مخزن سوخت برای بسیاری از رانندگان اهمیتی ندارد، اما این یک اشتباه بزرگ است. همانطور که میدانید، با تمام شدن سوخت، خودرو خاموش میشود، اما رانندگی با سوخت کم و ناچیز می‌تواند آسیب‌های زیادی به موتور خودرو وارد کند.
- جذب هوا توسط پمپ: زمانی که موتور در حالت خالی بودن مخزن سوخت کار می‌کند، پمپ به جای سوخت، هوا را جذب می‌کند. این امر باعث میشود که پیشرانه به طور مداوم سوخت مورد نیاز خود را دریافت نکند و به آن آسیب برساند.
- گرم شدن بیش از حد موتور: کمبود سوخت می‌تواند منجر به گرم شدن بیش از حد موتور شود. این امر به دلیل عدم وجود روانکاری کافی و رسوبات موجود در مخزن که با گرم شدن موتور به ذرات ریز تبدیل می‌شوند، اتفاق می‌افتد.
- آسیب به پمپ بنزین: پمپ بنزین برای کارکرد صحیح به خنک شدن توسط سوخت نیاز دارد. رانندگی با مخزن خالی می‌تواند منجر به گرم شدن بیش از حد پمپ بنزین و آسیب به آن شود.
- آسیب به فیلتر سوخت: ذرات و آلودگی‌های موجود در مخزن می‌توانند با کم شدن سوخت به فیلتر سوخت آسیب برسانند.
نشانه های گیرپاژ موتور
- روشن شدن چراغ چک: اگر چراغ چک موتور روشن شود، می‌تواند نشانه‌ای از مشکل در سیستم احتراق، سیستم سوخت رسانی، یا سیستم روغن‌کاری باشد.
- رنگ دود اگزوز سفید یا آبی: خراب شدن رینگ‌های روغنی باعث میشود تا روغن بسوزد و از اگزوز خارج شود. این دود می‌تواند سفید یا مایل به آبی باشد.
- کاهش ناگهانی قدرت موتور: اگر موتور به‌طور ناگهانی قدرت خود را از دست بدهد، می‌تواند نشانه‌ای از گیرپاژ باشد.
- صدای غیرعادی از موتور: اگر از موتور صدای تق تق، جیغ، یا زوزه شنیدید، می‌تواند نشانه‌ای از مشکل در یاتاقان‌ها یا پیستون‌ها باشد.
- بالا رفتن دمای موتور: اگر دمای موتور به‌طور ناگهانی بالا برود، می‌تواند نشانه‌ای از مشکل در سیستم خنک‌کاری باشد.
تست قفل شدن موتور
- تست استارت: اگر استارت را بزنید و موتور روشن نشود، یا اگر صدای تق تق بلندی از موتور شنیدید، می‌تواند نشانه‌ای از گیرپاژ باشد.
- تست هل دادن: اگر دنده را در حالت خلاص قرار دهید و نتوانید خودرو را هل دهید، می‌تواند نشانه‌ای از گیرپاژ باشد.
رفع گیرپاژ و قفل کردن موتور
درست است که رفع گیرپاژ موتور به میزان خرابی بستگی دارد، ولی میتوان گفت که به طور کلی دو راه حل کلی برای این مشکل وجود دارد:
1. تعمیر جزئی:
- اضافه کردن روغن موتور: اگر کمبود روغن دلیل گیرپاژ باشد، با اضافه کردن روغن مشکل حل میشود.
- رفع مشکل سیستم خنک کننده: اگر مشکل از سیستم خنک کننده باشد، با تعمیر یا تعویض قطعات آسیب دیده، موتور دوباره به کار می‌افتد.
- تراشکاری سیلندر و پیستون: در برخی موارد، ممکنه با تراشکاری سیلندر و پیستون بتوان مشکل را حل کرد.
2. تعمیر اساسی یا تعویض موتور:
- تعمیر اساسی: اگر خرابی موتور خیلی زیاد باشد، باید موتور به طور کامل تعمیر اساسی شود. این کار شامل باز کردن موتور، تعویض قطعات آسیب دیده و مونتاژ مجدد موتور میشود.
- تعویض موتور: در موارد خیلی حاد، ممکنه لازم باشد که موتور به طور کامل تعویض بشود.
جمع بندی
یدکی اصیل عرضه کننده انواع قطعات و لوازم یدکی خودرو در شیراز، لوازم یدکی ایران خودرو شیراز و لوازم یدکی سایپا شیراز است. این فروشگاه در شیراز واقع شده و به صورت حضوری و آنلاین آماده ارائه خدمت به شماست. یدکی اصیل در تلاش است تا محصولات با کیفیت و اصل را با قیمت مناسب به دست مشتریان خود در سراسر کشور برساند.
فروشگاه یدکی اصیل انواع قطعات و لوازم یدکی ماشین (پژو، پراید و…) از جمله قطعات موتوری، قطعات بدنه، قطعات برقی و الکترونیکی، قطعات تزئینی و … را عرضه می نماید.
ایران خودرو