تسمه تایم یکی از اجزای حیاتی موتور خودرو است که وظیفه‌ی هماهنگی زمان باز و بسته شدن سوپاپ‌ها با حرکت پیستون‌ها را بر عهده دارد. این قطعه از جنس لاستیک یا الیاف دندانه‌دار است و در طول زمان و تحت شرایط مختلف، می‌تواند دچار فرسایش و پارگی شود.
پاره شدن تسمه تایم، پیامدهای ناگواری برای موتور به همراه دارد و می‌تواند منجر به آسیب‌های جدی و پرهزینه به اجزای داخلی آن شود. به همین دلیل، شناخت عوامل زمینه‌ساز این اتفاق و اقدامات پیشگیرانه جهت جلوگیری از آن، از اهمیت بالایی برخوردار است.
در این مقاله، به بررسی علل و عوامل زمینه‌ساز پاره شدن تسمه تایم می‌پردازیم.
فهرست
- تسمه تایم: هماهنگی در قلب موتور
- علت های پاره شدن تسمه تایم
- بعد از پاره شدن تسمه تایم چه کنیم؟
- اثرات عملکرد نادرست تسمه تایم بر خودرو
- جمع بندی
تسمه تایم: هماهنگی در قلب موتور
تسمه تایم، که به نام تسمه زمان بندی یا تسمه تایمینگ نیز شناخته میشود، قطعه‌ای حیاتی در موتور احتراق داخلی است که وظیفه‌ای مهم بر عهده دارد: هماهنگ سازی دقیق حرکت میل لنگ و میل بادامک.
این هماهنگی بی‌نقص برای تنظیم زمان باز و بسته شدن سوپاپ‌های ورودی و خروجی هر سیلندر ضروری است. در واقع، تسمه تایم به عنوان پل ارتباطی بین این دو بخش اساسی موتور عمل می‌کند و احتراق را در هر سیلندر به نظم در می‌آورد.
وظایف کلیدی تسمه تایم
همانطور که اشاره شد، میل لنگ و میل سوپاپ باید در هماهنگی کامل با یکدیگر کار کنند تا سوپاپ‌ها در زمان مناسب باز و بسته شوند و فرآیند احتراق به درستی انجام شود. تسمه تایم با اتصال این دو قطعه، این هماهنگی را برقرار می‌کند. به ازای هر دو دور چرخش میل لنگ، میل سوپاپ یک دور می‌چرخد و تسمه تایم این تناسب را حفظ می‌کند.
علاوه بر باز و بسته شدن سوپاپ‌ها، زمان جرقه زنی شمع‌ها نیز باید با حرکات میل‌لنگ و میل سوپاپ هماهنگ باشد. تسمه تایم با ارسال سیگنال به سیستم جرقه زنی، زمان دقیق جرقه زدن را تنظیم می‌کند تا احتراق در بهترین زمان ممکن رخ دهد.
یکی از مهم ترین وظایف تسمه تایم، جلوگیری از آسیب جدی به موتور است. اگر تسمه تایم پاره شود، میل سوپاپ و پیستون‌ها می‌توانند با یکدیگر برخورد کنند و خسارات سنگینی به موتور وارد شود.
عملکرد صحیح تسمه تایم نقش مهمی در راندمان و بازدهی موتور دارد. پاره شدن تسمه تایم، می‌تواند باعث ناهماهنگی در عملکرد موتور، افزایش مصرف سوخت و کاهش قدرت موتور شود.
علت های پاره شدن تسمه تایم
عوامل متعددی می‌توانند در پاره شدن تسمه تایم نقش داشته باشند، که به طور کلی به دو دسته تقسیم می‌شوند:
مشکلات مربوط به نحوه رانندگی
رانندگی با دور موتور بالا: حرکت با دور موتور بالا به خصوص در دنده‌های سنگین، فشار زیادی به تسمه تایم وارد می‌کند. این فشار می‌تواند باعث فرسوده شدن لبه‌های تسمه، ترک خوردن و در نهایت پاره شدن آن شود.
رانندگی در سربالایی و یا سبقت گیری با دور موتور بالا، از جمله مواردی هستند که می‌توانند به تسمه تایم آسیب برسانند.
رانندگی با دنده مرده: در سراشیبی‌ها و یا زمانی که قصد دارید سرعت خودرو را کم کنید، به جای استفاده از ترمز، از دنده مرده استفاده نکنید. در دنده مرده، موتور از میل لنگ برای ترمز کردن استفاده می‌کند. این کار باعث میشود دور موتور به شدت بالا رفته و فشار زیادی به تسمه تایم وارد شود. استفاده از دنده مرده برای کم کردن سرعت، به مرور زمان باعث فرسوده شدن و پارگی تسمه تایم میشود.
تعویض دنده معکوس اشتباه: تعویض دنده معکوس در زمانی که سرعت خودرو بالا است، اقدامی بسیار خطرناک است. این کار می‌تواند به گیربکس و موتور آسیب‌های جدی وارد کند و منجر به پارگی تسمه تایم شود.
مشکلات فنی
عدم تعویض تسمه تایم در زمان مقرر: هر تسمه تایم عمر مفید مشخصی دارد که در دفترچه راهنمای خودرو ذکر شده است. این عمر مفید معمولاً با کیلومتر یا سال سنجیده میشود. استفاده از تسمه تایم پس از اتمام عمر مفید آن، خطر پارگی را به شدت افزایش می‌دهد. علائمی مانند ترک خوردن، فرسودگی لبه‌ها، تغییر رنگ و ایجاد حفره می‌توانند نشان‌دهنده فرسوده شدن تسمه تایم باشند.
آسیب دیدن بلبرینگ تایم: بلبرینگ‌ها وظیفه‌ی چرخش روان تسمه تایم را برعهده دارند. اگر بلبرینگ‌ها معیوب یا فرسوده شوند، باعث ایجاد فشار به تسمه و پارگی آن میشود. صدای جیرجیر از بلبرینگ‌ها یکی از علائم آسیب دیدن آنها است.
نشتی روغن یا مایع خنک کننده: نشتی روغن یا مایع خنک کننده از قطعات دیگر موتور، می‌تواند باعث چرب یا خیس شدن تسمه تایم شده و به آن آسیب برساند. روغن و مایع خنک کننده خاصیت خورندگی دارند و می‌توانند باعث پوسیده شدن و پارگی تسمه تایم شوند. در صورت مشاهده هر گونه نشتی، باید نسبت به رفع آن در اسرع وقت اقدام کنید.
نصب اشتباه تسمه تایم: نصب تسمه تایم یک کار تخصصی است و باید توسط مکانیک مجرب انجام شود. در صورتی که تسمه تایم توسط فردی غیر متخصص یا با روش غلط نصب شود، احتمال پارگی آن در مدت زمان کوتاهی وجود دارد.
پاره شدن تسمه دینام: در برخی از خودروها، تسمه دینام و تسمه تایم از یکدیگر جدا نیستند. پاره شدن تسمه دینام می‌تواند باعث از کار افتادن تسمه تایم و ایجاد مشکل در عملکرد موتور شود.
بعد از پاره شدن تسمه تایم چه کنیم؟
در اکثر مواقع، پارگی تسمه تایم حین رانندگی اتفاق می افتد. به همین دلیل، دانستن نحوه واکنش صحیح در چنین شرایطی بسیار حائز اهمیت است.
به محض مشاهده علائم پارگی تسمه تایم، مانند صدای ناهنجار موتور، مشکل در استارت زدن یا کاهش قدرت، فوراً خودرو را متوقف کنید. ادامه رانندگی با تسمه تایم پاره شده می تواند منجر به آسیب جدی به موتور شود.
معمولا ماشین بعد از پاره شدن تسمه تایم، به دلیل نقش حیاتی این قطعه در عملکرد موتور، دیگر روشن نمی‌شود اما بهتر است مجدد استارت نزنید.
پس از توقف کامل خودرو، موتور را خاموش کنید. با یک یدک کش یا تعمیرگاه تماس بگیرید و خودرو را به مرکز تعمیرات منتقل کنید.
از تلاش برای تعمیر تسمه تایم در محل خودداری کنید. تعمیر تسمه تایم یک فرایند پیچیده است که نیاز به دانش و ابزار تخصصی دارد.
رانندگی با تسمه تایم پاره شده می تواند به آسیب های جدی به موتور، از جمله برخورد پیستون ها و سوپاپ ها، منجر شود. این امر هزینه‌های تعمیر را به طور قابل توجهی افزایش می دهد.
اثرات عملکرد نادرست تسمه تایم بر خودرو
افزایش حجم دود خروجی
تنظیم نامناسب تسمه تایم می تواند باعث عدم تطابق زمان باز و بسته شدن سوپاپ ها با حرکت پیستون ها شود. در این حالت، مخلوط هوا و سوخت به طور کامل در محفظه احتراق ترکیب و مشتعل نمی شود. بخش نسوخته ی این مخلوط به صورت دود از اگزوز خارج می گردد.
در صورت عدم تنظیم صحیح تسمه تایم، سوپاپ های خروجی ممکن است به موقع بسته نشوند. این امر سبب احتراق دود باقیمانده از چرخه احتراق قبلی در چرخه ی بعدی می شود و به افزایش حجم دود خروجی منجر می گردد.
صدای جیرجیر از موتور
هنگامی که تسمه تایم فرسوده میشود، ممکن است صداهای جیرجیر یا تق تق از موتور به گوش برسد. این صداها به دلیل ساییدگی تسمه تایم و یا تماس آن با قطعات دیگر موتور ایجاد میشود. شنیدن این صداها هشدار دهنده است و باید در اسرع وقت برای بررسی و تعویض تسمه تایم اقدام کرد.
مشکل در استارت خوردن ماشین
در این حالت، موتور به طور معمول و روان روشن نمی‌شود و اصطلاحاً “سنگین استارت می‌خورد”.
دلیل این امر آن است که تسمه تایم وظیفه دارد میل‌لنگ و میل سوپاپ را با یکدیگر هماهنگ نگه دارد. اگر تسمه تایم شل، فرسوده یا پاره شده باشد، این هماهنگی مختل می شود. در نتیجه، سوپاپ ها ممکن است در زمان نامناسب باز و بسته شوند و مخلوط هوا و سوخت به موقع وارد سیلندر نشود و یا دود به طور کامل تخلیه نگردد. این امر باعث میشود که موتور به درستی روشن نشود و یا با لرزش و دود اضافی کار کند.
جمع بندی
برای اینکه با مشکل پارگی تسمه تایم و آسیب جدی به موتور، روبه‌رو نشوید، حتما به صورت هفتگی یا ماهانه خودروی خود را بررسی کنید. برای محافظت بیشتر از تسمه تایم، میتوانید از قاب های شفاف و نشکن محافظ استفاده کنید که انواع این قاب ها در سایت ما موجود است.
یدکی اصیل عرضه کننده انواع قطعات و لوازم یدکی شیراز، لوازم یدکی ایران خودرو شیراز و لوازم یدکی سایپا شیراز است. این فروشگاه در شیراز واقع شده و به صورت حضوری و آنلاین آماده ارائه خدمت به شماست. یدکی اصیل در تلاش است تا محصولات با کیفیت و اصل را با قیمت مناسب به دست مشتریان خود در سراسر کشور برساند.
فروشگاه یدکی اصیل انواع قطعات و لوازم یدکی ماشین (پژو، پراید و…) از جمله قطعات موتوری، قطعات بدنه، قطعات برقی و الکترونیکی، قطعات تزئینی و … را عرضه می نماید.
ایران خودرو