فرمان یکی از اجزای حیاتی خودرو است که به راننده امکان کنترل و هدایت وسیله نقلیه را می‌دهد. سفت شدن فرمان میتواند رانندگی را دشوار و خطرناک کند و در برخی موارد، نشان‌دهنده نقص فنی در سیستم فرمان یا سایر بخش‌های خودرو باشد.
در حالت عادی، فرمان خودرو باید به راحتی بچرخد و راننده برای چرخاندن آن به زور زیادی نیاز نداشته باشد. سفت شدن فرمان میتواند به طور ناگهانی یا تدریجی اتفاق بیفتد و در هر دو حالت، باید به سرعت علت آن را پیدا و برطرف کرد.
در این مقاله، به بررسی علل سفت شدن فرمان ماشین و راه‌های برطرف کردن آن می‌پردازیم.
فهرست
انواع فرمان ماشین
از زمان ساخت اولین خودرو تاکنون، انواع مختلفی از سیستم‌های فرمان طراحی و توسعه یافته‌اند که هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند.
1. فرمان مکانیکی
این نوع فرمان ساده‌ترین نوع فرمان است که در آن نیروی چرخش فرمان توسط راننده به طور مستقیم به چرخ‌ها منتقل میشود. فرمان‌های مکانیکی در خودروهای قدیمی‌تر رایج بودند و به دلیل عدم وجود سیستم‌های کمکی، نیاز به نیروی بیشتری برای چرخاندن فرمان داشتند.
مزایای فرمان مکانیکی:
- ساختار ساده و قابل اعتماد
- هزینه تعمیر و نگهداری پایین
- عدم نیاز به سیستم‌های کمکی مانند پمپ هیدرولیک
معایب فرمان مکانیکی:
- نیاز به نیروی زیاد برای چرخاندن فرمان
- عدم دقت کافی در سرعت‌های بالا
- عدم وجود سیستم‌های کمکی مانند فرمان‌پذیری
2. فرمان هیدرولیکی
در این نوع فرمان، از یک سیستم هیدرولیکی برای افزایش نیروی اعمال شده توسط راننده به چرخ‌ها استفاده میشود. این سیستم شامل یک پمپ هیدرولیک، مخزن روغن، لوله‌ها و شیرهای کنترل است. پمپ هیدرولیک با استفاده از نیروی موتور، روغن را به جعبه فرمان هدایت می‌کند و نیروی لازم برای چرخاندن چرخ‌ها را فراهم می‌کند.
مزایای فرمان هیدرولیکی:
- چرخاندن آسان‌تر فرمان
- دقت بیشتر در سرعت‌های بالا
- وجود سیستم‌های کمکی مانند فرمان‌پذیری
معایب فرمان هیدرولیکی:
- هزینه تعمیر و نگهداری بالاتر
- مصرف انرژی بیشتر به دلیل استفاده از پمپ هیدرولیک
3. فرمان برقی
در این نوع فرمان، از یک موتور الکتریکی برای افزایش نیروی اعمال شده توسط راننده به چرخ‌ها استفاده میشود. این سیستم شامل یک موتور الکتریکی، حسگرها، و یک واحد کنترل الکترونیکی (ECU) است. حسگرها میزان چرخش فرمان را اندازه‌گیری و به ECU ارسال می‌کنند. ECU با استفاده از این اطلاعات، نیروی لازم برای چرخاندن چرخ‌ها را توسط موتور الکتریکی تامین می‌کند.
مزایای فرمان برقی:
- آسان‌ترین نوع فرمان برای چرخاندن
- دقت بالا در سرعت‌های بالا
- مصرف انرژی کمتر
- سازگاری با سیستم‌های رانندگی خودکار
معایب فرمان برقی:
- ساختار پیچیده‌تر
- هزینه تعمیر و نگهداری بالاتر
- وابستگی به سیستم برق خودرو
علت سفت شدن فرمان
دلایل مختلفی برای سفت شدن فرمان ماشین وجود دارد که به نوع سیستم فرمان (هیدرولیک یا برقی) و همچنین شرایط رانندگی بستگی دارد. به طور کلی، برخی از رایج‌ترین دلایل سفت شدن فرمان عبارتند از:
باد لاستیک ها
بررسی: اولین و ساده ترین علت سفت شدن فرمان، تنظیم نبودن باد لاستیک ها است. لاستیک هایی که باد کمی دارند، اصطکاک بیشتری با زمین ایجاد می کنند و چرخاندن فرمان را سخت تر می کنند. فشار نامناسب و تنظیم نادرست تایرها، به خصوص لاستیک‌های دارای آج نامتقارن، میتواند عامل سفت شدن فرمان باشد.
تمام لاستیک‌های خودرو باید با PSI توصیه شده توسط شرکت سازنده مطابق باشند. این اطلاعات را میتوانید در دفترچه راهنمای خودرو پیدا کنید.
راه حل: به طور منظم باد لاستیک ها را با استفاده از گیج باد بررسی کنید و مطمئن شوید که در حد مطلوب (معمولاً درج شده در دفترچه راهنمای خودرو) هستند.
سطح روغن هیدرولیک
بررسی: کم شدن روغن هیدرولیک یکی از رایج ترین علت سفت شدن فرمان است. نشتی در سیستم هیدرولیک یا عدم تعویض به موقع روغن می تواند باعث کم شدن آن شود.
علائم کم شدن سطح روغن هیدرولیک
- صدای جیغ هنگام چرخش فرمان: این صدا به دلیل اصطکاک بین قطعات فلزی سیستم فرمان در اثر کمبود روغن ایجاد میشود.
- نشت روغن هیدرولیک: نشتی روغن میتواند از طریق شلنگ‌ها، لوله‌ها یا اتصالات سیستم فرمان رخ دهد.
راه حل: سطح روغن هیدرولیک را به طور مرتب با استفاده از گیج مخصوص بررسی کنید و در صورت نیاز، روغن را به حد مطلوب برسانید. همچنین، نشتی احتمالی در سیستم هیدرولیک را توسط یک مکانیک ماهر بررسی و رفع کنید.
تناسب سایز رینگ و لاستیک
بررسی: استفاده از رینگ و لاستیک های غیراستاندارد و نامناسب با خودرو می تواند باعث سفت شدن فرمان شود.
راه حل: از رینگ و لاستیک هایی با سایز و مشخصات فنی مطابق با دفترچه راهنمای خودرو استفاده کنید.
شل شدن تسمه هیدرولیک
بررسی: تسمه هیدرولیک وظیفه انتقال نیرو از موتور به پمپ هیدرولیک را بر عهده دارد. این پمپ، نیروی لازم برای چرخاندن فرمان را به واسطه سیستم هیدرولیک فراهم می‌کند.
در صورت شل شدن تسمه، اصطکاک بین تسمه و پمپ هیدرولیک کاهش می‌یابد و در نتیجه، نیروی کافی برای چرخاندن فرمان به وجود نمی‌آید. شل شدن مداوم تسمه، منجر به فرسودگی آن میشود. پارگی تسمه هیدرولیک، فرمان را به طور کامل قفل می‌کند. مشاهده ترک خوردگی و ساییدگی روی تسمه، نشان‌دهنده فرسودگی آن است و باید تعویض شود.
راه حل: تسمه هیدرولیک را به طور مرتب از نظر شل شدن یا پارگی بررسی کنید و در صورت نیاز، آن را تعویض کنید.
خرابی پمپ هیدرولیک
بررسی: وظیفه‌ی این پمپ، ایجاد فشار به روغن هیدرولیک و به گردش درآوردن آن در سیستم فرمان است. این فشار، نیروی لازم برای چرخاندن چرخ‌ها را به وجود می‌آورد و رانندگی را آسان می‌کند.
اگر پمپ هیدرولیک خراب شود، فشار روغن کاهش می‌یابد و یا روغن به طور کامل به گردش در نمی‌آید. این امر باعث میشود که چرخاندن فرمان به سختی انجام شود و رانندگی دشوار و خطرناک شود. خرابی پمپ هیدرولیک باعث سفت شدن فرمان، نویز غیرعادی و عدم عملکرد صحیح سیستم هیدرولیک میشود.
راه حل: در صورت خرابی پمپ هیدرولیک، باید توسط یک مکانیک ماهر تعویض یا تعمیر شود.
خرابی جعبه فرمان
بررسی: جعبه فرمان، که با نام جعبه دنده فرمان نیز شناخته میشود، یکی از اجزای اصلی سیستم فرمان خودرو است. این قطعه وظیفه دارد نیروی چرخشی فرمان را به چرخ‌ها منتقل کند و به شما امکان می‌دهد تا خودرو را به چپ و راست هدایت کنید.
جعبه فرمان از اجزای مختلفی مانند چرخ‌دنده‌ها، بلبرینگ‌ها، شفت‌ها و… تشکیل شده است. این اجزا با یکدیگر هماهنگ عمل می‌کنند تا نیروی لازم برای چرخاندن چرخ‌ها را به وجود آورند.
برخی از رایج‌ترین دلایل سفت شدن فرمان در اثر خرابی جعبه فرمان عبارتند از:
- فرسودگی چرخ‌دنده‌ها: با گذشت زمان، چرخ‌دنده‌های جعبه فرمان فرسوده میشوند و دندانه‌های آنها ساییده میشود. این امر میتواند به سفت شدن فرمان منجر شود.
- خرابی بلبرینگ‌ها: بلبرینگ‌ها وظیفه دارند تا چرخش روان اجزای جعبه فرمان را تسهیل کنند. خرابی بلبرینگ‌ها میتواند باعث ایجاد اصطکاک در جعبه فرمان و سفت شدن فرمان شود.
- مشکلات شفت‌ها: شفت‌ها وظیفه دارند تا نیروی چرخشی را از جعبه فرمان به چرخ‌ها منتقل کنند. خم شدن یا شکستن شفت‌ها میتواند به سفت شدن فرمان منجر شود.
راه حل: در صورت خرابی جعبه فرمان، باید توسط یک مکانیک ماهر تعویض یا تعمیر شود.
هوا گرفتن سیستم فرمان هیدرولیک
بررسی: وجود هوا در سیستم فرمان هیدرولیک می تواند باعث سفت شدن، نویز غیرعادی و عملکرد نامناسب سیستم هیدرولیک و فرمان شود.
راه حل: برای رفع مشکل هوا گرفتن سیستم، باید توسط یک مکانیک ماهر هواگیری انجام شود.
سفت شدن فرمان اول صبح
سفت شدن فرمان هیدرولیک در صبح میتواند دلایل مختلفی داشته باشد. یکی از رایج‌ترین دلایل، غلظت بیشتر روغن هیدرولیک در دمای سرد است. روغن هیدرولیک در دمای پایین غلیظ‌تر میشود و به همین دلیل، چرخاندن فرمان تا زمانی که روغن گرم و روان شود، دشوارتر خواهد بود.
میل فرمان هم یکی دیگر از عواملی است که میتواند باعث سفت شدن فرمان هیدرولیک در صبح شود. به مرور زمان و با رانندگی، میل فرمان و نقاط اتصال آن دچار آسیب میشوند. اگر بعد از روشن کردن خودرو، فرمان هیدرولیک سفت شد، احتمال اینکه مشکل از میل فرمان باشد، بیشتر است.
جای نگرانی نیست، چرا که اگر مشکل از میل فرمان باشد، با گرم شدن، سفتی فرمان هم به تدریج برطرف میشود. اما این راه حل موقتی است. اگر مشکل میل فرمان حل نشود، شما فقط میتوانید تا مدت کمی با ماشین رانندگی کنید. بعد از مدتی، سیستم فرمان به طور کامل از کار می‌افتد و هزینه تعمیر آن نیز بسیار گرانتر است.
جمع بندی
یدکی اصیل عرضه کننده انواع قطعات و لوازم یدکی خودرو در شیراز، لوازم یدکی ایران خودرو شیراز و لوازم یدکی سایپا شیراز است. این فروشگاه در شیراز واقع شده و به صورت حضوری و آنلاین آماده ارائه خدمت به شماست. یدکی اصیل در تلاش است تا محصولات با کیفیت و اصل را با قیمت مناسب به دست مشتریان خود در سراسر کشور برساند.
فروشگاه یدکی اصیل انواع قطعات و لوازم یدکی ماشین (پژو، پراید و…) از جمله قطعات موتوری، قطعات بدنه، قطعات برقی و الکترونیکی، قطعات تزئینی و … را عرضه می نماید.
ایران خودرو