روغن موتور یکی از اجزای حیاتی خودرو است که وظایف متعددی از جمله روانکاری قطعات متحرک، خنک کردن موتور و جلوگیری از خوردگی را بر عهده دارد. با گذشت زمان و طی مسافت، روغن موتور به تدریج تیره و کدر می شود و ممکن است به رنگ قهوه ای تیره یا سیاه درآید.
سیاه شدن روغن موتور تا حدی طبیعی است و لزوماً نشان دهنده نقص یا مشکل در موتور نیست. با این حال، در برخی موارد، تیره شدن بیش از حد روغن می تواند نشان دهنده وجود مشکل باشد. در این مقاله، به بررسی علل سیاه شدن روغن موتور، تأثیر آن بر عملکرد موتور و زمان مناسب برای تعویض روغن می پردازیم.
فهرست
- تغییر رنگ روغن موتور و زمان تعویض آن
- انواع تغییر رنگ‌های روغن موتور
- علت سیاه شدن روغن موتور
- بهترین زمان برای تعویض روغن
- جمع بندی
تغییر رنگ روغن موتور و زمان تعویض آن
در حالت ایده‌آل، روغن موتور باید حدود ۱۱ هزار کیلومتر کارکرد را به طور موثر انجام دهد.
با این حال، ممکن است در حین بررسی با میل dipstick، متوجه تغییر رنگ روغن به قهوه‌ای تیره، سیاه یا شیری رنگ شدن آن، حتی پس از تعویض اخیر آن، بشوید.
در حالی که برخی از این تغییرات رنگ تا حدی طبیعی هستند، ذرات معلق در روغن مانند خاک و شن و یا سیاه شدن شدید آن، می‌تواند نشان‌دهنده‌ی مشکلاتی باشد که بر عملکرد موتور تأثیر منفی می‌گذارد.
دلایل احتمالی تغییر رنگ روغن
- طبیعی: روغن موتور به مرور زمان به طور طبیعی اکسید شده و رنگ آن تیره می‌شود.
- آلودگی: ورود ذرات خارجی مانند گرد و غبار، رسوبات و فلزات ساییده شده به داخل روغن
- گرمای بیش از حد: کارکرد موتور در دمای بالا می‌تواند باعث تجزیه روغن و تیره شدن رنگ آن شود.
- مشکلات مکانیکی: نشت از واشرها یا حلقه‌های پیستون می‌تواند باعث ورود آب یا سوخت به داخل روغن و تغییر رنگ آن شود.
انواع تغییر رنگ‌های روغن موتور
رنگ روغن موتور می تواند در طول زمان به مرور تغییر کند و این تغییر رنگ می تواند نشان دهنده وضعیت سلامت موتور و نیاز به تعویض روغن باشد. در اینجا به بررسی برخی از رایج ترین رنگ های روغن موتور و معنای آنها می پردازیم:
1. کهربایی روشن
این رنگ طبیعی روغن موتور تازه است.
روغن کهربایی روشن شفاف و عاری از هرگونه ذرات یا رسوب است.
اگر به تازگی روغن را عوض کرده اید، رنگ روغن روی گیج باید کهربایی روشن باشد.
2. کهربایی تیره
این رنگ نشان دهنده روغن کهنه است که تا حدی استفاده شده است.
با گذشت زمان، روغن موتور به طور طبیعی رنگ کهربایی تیره تری به خود می گیرد زیرا ذرات و آلاینده ها را از موتور جذب می کند.
اگر روغن شما کهربایی تیره است، اما هنوز شفاف است و ذرات قابل مشاهده ای ندارد، جای نگرانی نیست.
با این حال، اگر روغن شما خیلی تیره شده است، ممکن است زمان تعویض آن فرا رسیده باشد.
3. قهوه ای
رنگ قهوه ای می تواند نشان دهنده وجود لجن یا رسوب در روغن باشد.
این امر می تواند ناشی از عدم تعویض مکرر روغن، استفاده از روغن نامناسب یا مشکلات موتور باشد.
اگر روغن شما قهوه ای است، باید در اسرع وقت آن را تعویض کنید و موتور را توسط یک مکانیک ماهر بررسی کنید.
4. سیاه
رنگ سیاه نشان دهنده روغن بسیار کهنه و کثیف است که باید فوراً تعویض شود.
روغن سیاه ممکن است غلیظ و چسبناک باشد و ذرات گرد و غبار در آن قابل مشاهده باشد.
استفاده از روغن سیاه می تواند به موتور آسیب جدی برساند.
5. شیری یا کرمی
رایج‌ترین علت این امر، نشتی واشر سرسیلندر است.
اگر واشر سرسیلندر خراب شود، می‌تواند باعث شود مایع خنک کننده با روغن موتور مخلوط شود.
این امر باعث می‌شود روغن به رنگ شیری یا کرم رنگ در بیاید و ظاهری کف آلود پیدا کند.
علت سیاه شدن روغن موتور
داغ شدن بیش از حد موتور
گرمای بیش از حد موتور یکی از معضلات رایج در عملکرد موتور احتراقی است که می‌تواند پیامدهای ناگواری را به دنبال داشته باشد.
روغن موتور در شرایط عادی، در محدوده دمایی بین 200 تا 230 درجه سانتیگراد عمل می‌کند. با افزایش دما فراتر از این محدوده، مولکول‌های بزرگتر روغن شکسته شده و خاصیت ویسکوزیته آن به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد. به عبارت دیگر، ویسکوزیته نشان میدهد که روغن تا چه حد غلیظ یا رقیق است.
ویسکوزیته روغن، نقش اساسی در محافظت از سطوح متحرک موتور در برابر سایش دارد. افت ویسکوزیته ناشی از گرمای بیش از حد، منجر به کاهش این حفاظت شده و خطر آسیب به اجزای موتور را افزایش میدهد.
گرمای شدید، سرعت تخریب مولکول‌های روغن را افزایش میدهد و سبب آزاد شدن ذرات معلق و آلاینده‌ها در آن می‌شود. این امر، به نوبه خود، منجر به کثیف شدن سریعتر روغن و رسوب گذاری در مجاری و قطعات موتور می‌گردد.
همچنین گرمای زیاد باعث اکسیداسیون و تجزیه روغن شده و رنگ آن را به سیاهی تغییر میدهد. روغن سیاه شده، علاوه بر کاهش کارایی، خاصیت روان کنندگی خود را نیز از دست میدهد و عملاً دیگر قادر به محافظت از موتور نخواهد بود.
افزایش اکسیداسیون
اکسیداسیون، فرآیندی شیمیایی است که در طول زمان رخ میدهد و روغن موتور را تجزیه می‌کند. این پدیده در اثر واکنش بین گرما، مولکول‌های روغن موتور و اکسیژن اتفاق می‌افتد و نهایتا منجر به کاهش خاصیت روان کنندگی روغن می‌شود.
عوامل مؤثر بر اکسیداسیون روغن موتور
- دمای بالا: گرمای شدید موتور، سرعت اکسیداسیون را افزایش میدهد.
- آب: وجود آب در روغن به عنوان کاتالیزور عمل کرده و فرآیند اکسیداسیون را تسریع می‌کند.
- کاتالیزورها: فلزاتی مانند مس که در قطعات موتور وجود دارند، می‌توانند به عنوان کاتالیزور عمل کرده و اکسیداسیون را سرعت ببخشند.
عواقب اکسیداسیون روغن موتور
- افزایش ویسکوزیته: روغن اکسیده‌شده غلیظ‌تر می‌شود و به راحتی در موتور جریان نمی‌یابد.
- ایجاد لجن: روغن تجزیه شده با ذرات معلق مانند کربن و آلاینده‌ها ترکیب شده و لجن تولید می‌کند.
- کاهش عملکرد روان کنندگی: لجن و روغن غلیظ شده، به‌طور موثر قطعات متحرک موتور را روان کاری نمی‌کنند.
- آسیب به موتور: عدم روانکاری مناسب، منجر به سایش و پارگی اجزای موتور می‌شود. این پدیده می‌تواند صدمات جبران ناپذیری به موتور وارد کند.
گرفتگی فیلتر روغن
روغن موتور از طریق پمپ روغن، در موتور به گردش در می‌آید. در مسیر گردش، روغن از فیلتر روغن عبور می‌کند. فیلتر روغن ذرات معلق، آلاینده‌ها و محصولات احتراق را از روغن جدا می‌کند. روغن تصفیه شده مجدداً به چرخه روانکاری موتور باز می‌گردد.
با گذشت زمان، فیلتر روغن اشباع شده و کارایی خود را از دست میدهد. ذرات معلق و آلاینده‌ها در موتور رسوب می‌کنند و به سطوح آن آسیب می‌رسانند. روغن کثیف، عملکرد روانکاری را مختل می‌کند و باعث افزایش اصطکاک و سایش می‌شود. در موارد شدید، انسداد فیلتر روغن می‌تواند منجر به نارسایی موتور و آسیب‌های جدی شود.
نشانه‌های اشباع شدن فیلتر روغن:
- افت فشار روغن
- افزایش دمای موتور
- روشن شدن چراغ هشدار روغن
- مشاهده دود آبی از اگزوز
- شنیدن صدای غیرمعمول از موتور
تهویه نامناسب PCV
سیستم تهویه PCV (Positive Crankcase Ventilation) نقش اساسی در تکمیل فرآیند احتراق موتور ایفا می‌کند. در طی احتراق، مقداری گاز مضر و بخارات روغنی تولید می‌شود. سیستم PCV این گازها را از طریق یک مسیر مشخص، جمع آوری و به داخل محفظه احتراق باز می‌گرداند. PCV با حذف بخارات روغنی از محفظه میل‌لنگ، از رسوب آنها بر روی سطوح داخلی موتور و ایجاد سایش و خوردگی جلوگیری می‌کند. درواقع PCV با جداسازی بخارات روغنی، کیفیت روغن موتور را حفظ کرده و از رقیق شدن و افت کارایی آن جلوگیری می‌کند.
در صورت نقص سیستم PCV و عدم کنترل صحیح گازهای احتراق، پیامدهای منفی متعددی برای موتور به وجود می‌آید. نشت گازهای مضر به داخل محفظه روغن، باعث آلودگی و رقیق شدن روغن موتور شده و کارایی آن را به شدت کاهش میدهد. وجود بخارات روغنی و اسیدهای مضر در روغن، منجر به افزایش سایش قطعات موتور و کاهش عمر مفید آن می‌شود. آلودگی روغن و افزایش سایش، راندمان موتور را به طور قابل توجهی کاهش داده و مصرف سوخت را افزایش میدهد.
فرسودگی موتور
با گذشت زمان و طی کارکرد موتور، اجزای آن به تدریج دچار سایش و فرسودگی می شوند. این امر به خصوص در مورد قطعات متحرک مانند رینگ ها، پیستون ها و یاتاقان ها صادق است. ذرات ریز حاصل از این سایش و فرسودگی وارد روغن موتور شده و باعث تیره شدن رنگ آن می شوند.
علاوه بر این، فرسودگی موتور می تواند منجر به نشت در داخل موتور شود. این نشت ها می توانند به ورود آلودگی هایی مانند دوده و گرد و غبار به روغن موتور نیز منجر شوند و بر تیرگی آن بیافزایند.
رقیق شدن روغن موتور با بنزین
زمانی که بنزین به داخل روغن موتور راه پیدا می‌کند، تعادل شیمیایی روغن بهم می‌خورد و باعث ایجاد رسوبات و ذرات معلق در آن می‌شود. این ذرات معلق در روغن، به مرور زمان جمع شده و باعث تیره شدن رنگ روغن می‌شوند.
نفوذ آب
حضور آب در روغن موتور می‌تواند کارایی آن را به طور قابل توجهی کاهش دهد، طول عمر آن را کوتاه کند و به طور غیرمستقیم به موتور آسیب برساند. ذاتاً، روغن موتور رطوبت موجود در هوا را جذب نمی‌کند. با این حال، به دلیل فشرده شدن هوا در مجاورت قطعات فلزی موتور، مقداری رطوبت به داخل روغن راه می‌یابد.
گرمای موتور معمولاً این رطوبت ناچیز را تبخیر می‌کند و از مخلوط شدن آن با روغن جلوگیری می‌کند. اما در شرایطی خاص، ممکن است آب به طور قابل توجهی وارد روغن موتور شود:
- شکستگی واشرها: واشرها، به خصوص واشر سرسیلندر، مانع از نشت آب به داخل محفظه روغن می‌شوند. خرابی یا شکستگی این واشرها می‌تواند راه نفوذ آب به روغن را باز کند.
- ترک خوردگی دیواره‌های سیلندر و میل‌لنگ: ترک خوردگی در این اجزای موتور می‌تواند باعث ایجاد معابری شود که آب از طریق آنها به روغن نشت کند.
- رانندگی در جاده‌های خیس: عبور از آب عمیق یا رانندگی با سرعت بالا در جاده‌های خیس می‌تواند آب را به داخل محفظه موتور پاشیده و با روغن مخلوط کند.
نشت مایع خنک کننده
ترکیب شدن مایع خنک کننده با روغن موتور، پیامدهای ناگواری برای ساختار مولکولی روغن به دنبال دارد. این امر منجر به افزایش قابل توجه ویسکوزیته روغن و در نهایت از بین رفتن خاصیت روان کنندگی آن می‌شود. به تبع این اتفاق، عملکرد موتور با چالش‌های متعددی روبرو خواهد شد.
تشخیص نشتی مایع خنک کننده به روغن موتور، امری نسبتاً ساده است. این پدیده عمدتاً ناشی از شکستگی واشر یا ترک خوردگی در دیواره سیلندر رخ میدهد. برای بررسی و تأیید وجود نشتی، می‌توان با خارج کردن گیج روغن، رنگ آن را مورد ارزیابی قرار داد. روغنی که با مایع خنک کننده آلوده شده باشد، معمولاً به رنگ سفید یا شیری در می‌آید.
بهترین زمان برای تعویض روغن
زمان مناسب برای تعویض روغن موتور به عوامل مختلفی بستگی دارد. دفترچه راهنمای خودرو بهترین منبع برای تعیین زمان مناسب تعویض روغن است. به طور کلی، خودروهای جدیدتر می توانند با فواصل طولانی تری بین تعویض روغن کار کنند تا خودروهای قدیمی تر.
اکثر کارشناسان توصیه می کنند که روغن موتور را هر 5000 تا 8000 کیلومتر تعویض کنید. با این حال، اگر زیاد در شهر رانندگی می کنید، در ترافیک سنگین گیر می کنید یا در آب و هوای نامناسب رانندگی می کنید، ممکن است لازم باشد روغن خود را زودتر تعویض کنید.
رانندگی در شرایط سخت می تواند عمر روغن موتور را کاهش دهد. اگر زیاد در ترافیک سنگین گیر می کنید، در آب و هوای شدید رانندگی می کنید یا با بار یا تریلر یدک می کشید، ممکن است لازم باشد روغن خود را زودتر تعویض کنید.
به علائم هشدار دهنده ای که نشان می دهد روغن موتور شما نیاز به تعویض دارد توجه کنید، مانند رنگ تیره روغن، بوی سوختگی از موتور یا روشن شدن چراغ چک موتور.
جمع بندی
یدکی اصیل عرضه کننده انواع قطعات و لوازم یدکی شیراز، لوازم یدکی ایران خودرو شیراز و لوازم یدکی سایپا شیراز است. این فروشگاه در شیراز واقع شده و به صورت حضوری و آنلاین آماده ارائه خدمت به شماست. یدکی اصیل در تلاش است تا محصولات با کیفیت و اصل را با قیمت مناسب به دست مشتریان خود در سراسر کشور برساند.
فروشگاه یدکی اصیل انواع قطعات و لوازم یدکی ماشین (پژو، پراید و…) از جمله قطعات موتوری، قطعات بدنه، قطعات برقی و الکترونیکی، قطعات تزئینی و … را عرضه می نماید.
ایران خودرو