خودرو، چه از نوع کاربراتوری و چه انژکتوری، حین کارکرد باید گزارش وضعیت خود را به راننده یا ECU (یا کامپیوتر خودرو) ارائه دهد. دلیل این امر واضح است: راننده به عنوان مسئول هدایت و کنترل خودرو، نیازمند آگاهی از شرایط بخش‌های مختلف ماشین، در حین رانندگی است.
تصور کنید که راننده برای بررسی وضعیت موتور، روغن، بنزین، باد لاستیک و سایر موارد فنی، مجبور به توقف مداوم و پیاده شدن از خودرو باشد. این امر نه تنها غیرعملی و زمان‌بر است، بلکه می‌تواند خطرآفرین نیز باشد.
بنابراین، ضرورت وجود سیستمی برای انتقال اطلاعات مربوط به وضعیت بخش‌های مختلف خودرو به راننده، به وضوح احساس می‌شود. اینجاست که نقش حیاتی انواع سنسورهای خودرو آشکار می‌شود.
فهرست
درباره سنسور خودرو
همانطور که شما برای درک دنیای اطراف خود از حواس پنجگانه خود استفاده می‌کنید، خودروها نیز برای جمع‌آوری اطلاعات از محیط اطراف و عملکرد خود از سنسورهای مختلف استفاده می‌کنند. سنسورها مانند چشم‌ها و گوش‌های اتومبیل شما هستند که اطلاعات حیاتی را جمع‌آوری می‌کنند و به واحد کنترل الکترونیکی (ECU) ارسال می‌کنند. ECU مغز متفکر خودرو است که از این اطلاعات برای تنظیم و کنترل عملکردهای مختلف خودرو استفاده می‌کند.
سنسور یا حسگر، به محرک‌های فیزیکی مانند دما، نور، فشار، حرکت و … واکنش نشان می‌دهد. این محرک‌ها به عنوان ورودی توسط سنسور دریافت شده و به سیگنال‌های الکتریکی قابل اندازه‌گیری تبدیل می‌شوند. سپس این سیگنال‌ها به عنوان خروجی ارائه شده و می‌توان از آنها برای مقاصد مختلفی مانند کنترل، پردازش و نمایش اطلاعات استفاده کرد.
استفاده از سنسورها در خودروها به دهه 1960 میلادی باز می‌گردد. در آن زمان، سنسورها عمدتاً برای کنترل آلایندگی و بهبود عملکرد موتور استفاده می‌شدند. با پیشرفت تکنولوژی، سنسورها به طور فزاینده‌ای در خودروها به کار گرفته شدند و نقش مهمی در افزایش ایمنی، راحتی و راندمان خودروها ایفا کردند.
سنسورها در خودروهای کاربراتوری و انژکتوری
سنسورها در هر دو نوع خودرو، چه کاربراتوری و چه انژکتوری، وظایف مشابهی دارند. اما تفاوت‌هایی در نحوه عملکرد و اطلاعات دریافتی آنها وجود دارد:
در خودروهای کاربراتوری
- اطلاعات سنسورها مستقیماً به راننده گزارش می‌شود.
- تنوع سنسورها محدودتر است.
- وظایف سنسورها بیشتر بر اطلاع رسانی به راننده متمرکز است.
در خودروهای انژکتوری
- اطلاعات سنسورها به ECU (واحد کنترل الکترونیکی) ارسال می‌شود.
- ECU اطلاعات را پردازش می‌کند و سپس به راننده ارائه می‌دهد.
- تنوع سنسورها بسیار بیشتر است.
- وظایف سنسورها علاوه بر اطلاع‌رسانی به راننده، شامل کنترل و تنظیم عملکرد موتور نیز می‌شود.
در هر دو نوع خودرو
- گاهی اوقات سنسورها مستقیماً به عملگرها متصل می‌شوند و دستورات لازم را برای آنها صادر می‌کنند.
- تنوع سنسورها در خودروهای انژکتوری به دلیل وجود سیستم‌های پیچیده‌تر مانند سیستم انژکتور و جرقه زنی، بیشتر است.
انواع سنسورهای خودرو
سنسور دمای مایع خنک کننده (سنسور دمای آب)
وظایف:
- اندازه‌گیری دمای مایع خنک کننده (ضدیخ) در پیشرانه
- ارسال اطلاعات به واحد کنترل مرکزی (ECU)
- کمک به ECU در تنظیم دمای پیشرانه
عملکرد:
- سنسور دمای مایع خنک کننده از نوع مقاومت با ضریب دمایی منفی (NTC) است.
- با افزایش دما، مقاومت سنسور کاهش می‌یابد.
- سنسور اطلاعات دمای مایع را به صورت سیگنال الکتریکی به ECU ارسال می‌کند.
- ECU با استفاده از این اطلاعات، دمای پیشرانه را تنظیم می‌کند.
تاثیر سنسور دمای مایع خنک کننده بر عملکرد موتور:
- تنظیم مخلوط سوخت و هوا
- تنظیم زمان جرقه‌زنی
- کنترل فن رادیاتور
- تنظیم دور موتور در حالت استارت سرد
علائم خرابی سنسور دمای مایع خنک کننده:
- روشن شدن چراغ چک موتور
- افزایش دمای موتور
- دود سیاه از اگزوز
- بد روشن شدن موتور
- نوسانات دور موتور
- افزایش مصرف سوخت
محل نصب سنسور دمای مایع خنک‌کننده:
- معمولاً در سرسیلندر و نزدیک ترموستات نصب می‌شود.
سنسور دمای هوای ورودی
وظایف:
- اندازه‌گیری دمای هوای ورودی به پیشرانه
- ارسال اطلاعات به واحد کنترل مرکزی (ECU)
- کمک به ECU در تنظیم مخلوط سوخت و هوا
عملکرد:
- سنسور دمای هوای ورودی از نوع مقاومت با ضریب دمایی منفی (NTC) است.
- با افزایش دما، مقاومت سنسور کاهش می‌یابد.
- سنسور اطلاعات دمای هوا را به صورت سیگنال الکتریکی به ECU ارسال می‌کند.
- ECU با استفاده از این اطلاعات، مخلوط سوخت و هوا را تنظیم می‌کند.
تاثیر بر عملکرد موتور:
- تنظیم مقدار سوخت تزریق شده
- تنظیم زمان جرقه‌زنی
- افزایش راندمان موتور
- کاهش آلایندگی
علائم خرابی سنسور دمای هوای ورودی:
- روشن شدن چراغ چک موتور
- افزایش مصرف سوخت
- بد روشن شدن موتور
- نوسانات دور موتور
- کاهش شتاب خودرو
محل نصب سنسور:
- معمولاً در منیفولد ورودی هوا نصب می‌شود.
سنسور اکسیژن
وظایف:
- اندازه‌گیری میزان اکسیژن موجود در گازهای خروجی از اگزوز
- ارسال اطلاعات به واحد کنترل مرکزی (ECU)
- کمک به ECU در تنظیم مخلوط سوخت و هوا
عملکرد:
- سنسور اکسیژن از نوع سلول پیل سوختی است.
- این سنسور اختلاف ولتاژ بین دو الکترود را اندازه‌گیری می‌کند.
- میزان ولتاژ به غلظت اکسیژن در گازهای خروجی اگزوز بستگی دارد.
- سنسور اطلاعات غلظت اکسیژن را به صورت سیگنال الکتریکی به ECU ارسال می‌کند.
- ECU با استفاده از این اطلاعات، مخلوط سوخت و هوا را تنظیم می‌کند.
تاثیر سنسور اکسیژن بر عملکرد موتور:
- کاهش آلایندگی
- افزایش راندمان موتور
- کاهش مصرف سوخت
- بهبود عملکرد کاتالیزور
علائم خرابی:
- روشن شدن چراغ چک موتور
- افزایش مصرف سوخت
- کاهش شتاب خودرو
- بد روشن شدن موتور
- دود سیاه از اگزوز
محل نصب:
- معمولاً در لوله اگزوز، قبل از کاتالیزور نصب می‌شود.
سنسور میزان روغن موتور
وظایف:
- اندازه‌گیری سطح روغن موتور
- ارسال اطلاعات به واحد کنترل مرکزی (ECU)
- هشدار به راننده در صورت کمبود روغن موتور
عملکرد:
- سنسور میزان روغن موتور از نوع مغناطیسی است.
- سنسور با استفاده از یک شناور مغناطیسی، سطح روغن موتور را اندازه‌گیری می‌کند.
- اطلاعات سطح روغن به صورت سیگنال الکتریکی به ECU ارسال می‌شود.
- ECU در صورت کمبود روغن موتور، چراغ هشدار را روشن می‌کند.
علائم خرابی سنسور:
- روشن شدن چراغ هشدار کمبود روغن موتور
- نشت روغن موتور
- دود آبی از اگزوز
- صدای غیرعادی موتور
محل نصب:
- معمولاً در داخل کارتل روغن نصب می‌شود.
سنسور دور موتور (RPM)
نام‌های دیگر:
- سنسور دور میل‌لنگ
- سنسور سرعت میل‌لنگ
- سنسور موقعیت میل‌لنگ
وظایف:
- اندازه‌گیری سرعت دوران میل‌لنگ
- اندازه‌گیری موقعیت پیستون‌ها
- ارسال اطلاعات به واحد کنترل مرکزی (ECU)
عملکرد:
- سنسور دور موتور از نوع القایی است.
- سنسور با استفاده از یک آهنربای دائمی و یک سیم‌پیچ، سرعت دوران میل‌لنگ را اندازه‌گیری می‌کند.
- اطلاعات سرعت و موقعیت میل‌لنگ به صورت سیگنال الکتریکی به ECU ارسال می‌شود.
- ECU با استفاده از این اطلاعات، زمان جرقه‌زنی و پاشش سوخت را تنظیم می‌کند.
تاثیر سنسور بر عملکرد موتور:
- تنظیم زمان جرقه‌زنی
- تنظیم پاشش سوخت
- تنظیم دور موتور
- افزایش راندمان موتور
- کاهش آلایندگی
علائم خرابی:
- روشن شدن چراغ چک موتور
- بد روشن شدن موتور
- نوسانات دور موتور
- خاموش شدن ناگهانی موتور
- کاهش شتاب خودرو
محل نصب:
- معمولاً در پشت موتور، نزدیک فلایویل نصب می‌شود.
سنسور سرعت خودرو
نام‌های دیگر:
- سنسور سرعت چرخ
- سنسور سرعت گیربکس
وظایف:
- اندازه‌گیری سرعت چرخ‌ها
- ارسال اطلاعات به واحد کنترل مرکزی (ECU)
- سنسور سرعت خودرو از دو نوع مغناطیسی و اپتیکی وجود دارد.
- سنسور مغناطیسی با استفاده از یک آهنربای دائمی و یک سیم‌پیچ، سرعت چرخ‌ها را اندازه‌گیری می‌کند.
- سنسور اپتیکی با استفاده از یک فرستنده و گیرنده مادون قرمز، سرعت چرخ‌ها را اندازه‌گیری می‌کند.
- اطلاعات سرعت چرخ‌ها به صورت سیگنال الکتریکی به ECU ارسال می‌شود.
- ECU با استفاده از این اطلاعات، زمان جرقه‌زنی، میزان ورود هوا و نسبت سوخت و هوا را تنظیم می‌کند.
علائم خرابی سنسور:
- روشن شدن چراغ چک موتور
- نوسانات سرعت سنج
- بد روشن شدن موتور
- کاهش شتاب خودرو
- عملکرد نامناسب سیستم ABS
محل نصب:
- معمولاً در پشت چرخ‌ها، در نزدیکی دیفرانسیل نصب می‌شود.
سنسور دریچه گاز
وظایف:
- اندازه‌گیری میزان باز شدن دریچه گاز
- ارسال اطلاعات به واحد کنترل مرکزی (ECU)
- کمک به ECU در تنظیم پاشش سوخت
عملکرد:
- سنسور دریچه گاز از نوع مقاومت با ضریب دمایی منفی (NTC) است.
- با افزایش باز شدن دریچه گاز، مقاومت سنسور کاهش می‌یابد.
- سنسور اطلاعات میزان باز شدن دریچه گاز را به صورت سیگنال الکتریکی به ECU ارسال می‌کند.
- ECU با استفاده از این اطلاعات، میزان پاشش سوخت را تنظیم می‌کند.
تاثیر سنسور بر عملکرد موتور:
- تنظیم دور موتور
- تنظیم شتاب خودرو
- تنظیم مصرف سوخت
علائم خرابی:
- روشن شدن چراغ چک موتور
- نوسانات دور موتور
- بد روشن شدن موتور
- افزایش مصرف سوخت
- کاهش شتاب خودرو
محل نصب:
- معمولاً روی دریچه گاز نصب می‌شود.
سنسور ABS (سیستم ترمز ضد قفل)
نام‌های دیگر:
- سنسور سرعت چرخ
- سنسور ترمز ضد قفل
وظایف:
- اندازه‌گیری سرعت چرخ‌ها
- ارسال اطلاعات به واحد کنترل مرکزی (ECU)
- کمک به ECU در جلوگیری از قفل شدن چرخ‌ها
عملکرد:
- سنسور ABS از دو نوع مغناطیسی و اپتیکی وجود دارد.
- سنسور مغناطیسی با استفاده از یک آهنربای دائمی و یک سیم‌پیچ، سرعت چرخ‌ها را اندازه‌گیری می‌کند.
- سنسور اپتیکی با استفاده از یک فرستنده و گیرنده مادون قرمز، سرعت چرخ‌ها را اندازه‌گیری می‌کند.
- اطلاعات سرعت چرخ‌ها به صورت سیگنال الکتریکی به ECU ارسال می‌شود.
- ECU با استفاده از این اطلاعات، در صورت لزوم فشار هیدرولیک ترمز را در هر چرخ به طور جداگانه تنظیم می‌کند تا از قفل شدن چرخ‌ها جلوگیری کند.
تاثیر سنسور ABS بر عملکرد ترمز:
- جلوگیری از قفل شدن چرخ‌ها
- افزایش پایداری خودرو در ترمزگیری
- افزایش کنترل راننده در ترمزگیری
- کاهش مسافت ترمز
علائم خرابی سنسور ABS:
- روشن شدن چراغ ABS
- لرزش فرمان در هنگام ترمزگیری
- انحراف خودرو به یک سمت در هنگام ترمزگیری
- صدای ناهنجار از چرخ‌ها در هنگام ترمزگیری
محل نصب سنسور ABS:
- معمولاً در پشت چرخ‌ها، در نزدیکی دیفرانسیل نصب می‌شود.
سنسور ناک یا ضربه
نام‌های دیگر:
- سنسور کوبش
- سنسور دتونه
وظایف:
- تشخیص لرزش‌های غیرعادی موتور
- ارسال اطلاعات به واحد کنترل مرکزی (ECU)
- کمک به ECU در تنظیم زمان جرقه‌زنی
عملکرد:
- سنسور ناک از نوع پیزوالکتریک است.
- سنسور با استفاده از یک کریستال پیزوالکتریک، لرزش‌های موتور را اندازه‌گیری می‌کند.
- اطلاعات لرزش‌های موتور به صورت سیگنال الکتریکی به ECU ارسال می‌شود.
- ECU با استفاده از این اطلاعات، زمان جرقه‌زنی را تنظیم می‌کند تا از احتراق ناقص و لرزش موتور جلوگیری کند.
تاثیر سنسور ناک بر عملکرد موتور:
- جلوگیری از احتراق ناقص
- کاهش لرزش موتور
- افزایش راندمان موتور
- کاهش آلایندگی
علائم خرابی سنسور ناک:
- روشن شدن چراغ چک موتور
- افزایش لرزش موتور
- کاهش شتاب خودرو
- افزایش مصرف سوخت
- صدای ناهنجار از موتور
محل نصب سنسور ناک:
- معمولاً در بلوک موتور نصب می‌شود.
سنسور سطح بنزین
نام‌های دیگر:
- سنسور شناور بنزین
- سنسور نشانگر سطح بنزین
وظایف:
- اندازه‌گیری مقدار بنزین موجود در باک
- ارسال اطلاعات به واحد کنترل مرکزی (ECU)
- نمایش مقدار بنزین در نشانگر پشت آمپر
عملکرد:
- سنسور سطح بنزین از نوع پتانسیومتر است.
- سنسور با استفاده از یک شناور، مقدار بنزین موجود در باک را اندازه‌گیری می‌کند.
- با بالا و پایین رفتن شناور، مقاومت پتانسیومتر تغییر می‌کند.
- اطلاعات مقاومت پتانسیومتر به صورت سیگنال الکتریکی به ECU و نشانگر پشت آمپر ارسال می‌شود.
- ECU و نشانگر پشت آمپر با استفاده از این اطلاعات، مقدار بنزین موجود در باک را نمایش می‌دهند.
تاثیر سنسور بر عملکرد خودرو:
- نمایش مقدار بنزین موجود در باک
- کمک به راننده در برنامه‌ریزی برای refuel
- جلوگیری از خاموش شدن ناگهانی خودرو
علائم خرابی:
- نادرست بودن نشانگر سطح بنزین
- روشن شدن چراغ چک موتور
- خاموش شدن ناگهانی خودرو
محل نصب:
- معمولاً در داخل باک بنزین نصب می‌شود.
سنسور کیسه هوا
نام‌های دیگر:
- سنسور شتاب سنج کیسه هوا
- سنسور ایربگ
وظایف:
- تشخیص تصادف
- ارسال اطلاعات به واحد کنترل کیسه هوا (ACU)
- کمک به ACU در فعال کردن کیسه هوا
عملکرد:
- سنسور کیسه هوا از نوع پیزوالکتریک است.
- سنسور با استفاده از یک کریستال پیزوالکتریک، شتاب خودرو را اندازه‌گیری می‌کند.
- در صورت وقوع تصادف و کاهش ناگهانی شتاب خودرو، سنسور فعال می‌شود.
- اطلاعات شتاب خودرو به صورت سیگنال الکتریکی به ACU ارسال می‌شود.
- ACU با استفاده از این اطلاعات و اطلاعات دیگر سنسورها، کیسه هوا را فعال می‌کند.
تاثیر سنسور بر عملکرد خودرو:
- محافظت از سرنشینان در تصادفات
- کاهش احتمال جراحت سرنشینان
علائم خرابی:
- روشن شدن چراغ چک موتور
- عدم فعال شدن کیسه هوا در تصادفات
- فعال شدن ناگهانی کیسه هوا
محل نصب:
- معمولاً در زیر داشبورد یا در ستون‌های فرمان نصب می‌شود.
سنسور میل سوپاپ
نام‌های دیگر:
- سنسور موقعیت میل سوپاپ
- سنسور بادامک
وظایف:
- تشخیص موقعیت میل سوپاپ
- ارسال اطلاعات به واحد کنترل مرکزی (ECU)
- کمک به ECU در تنظیم زمان جرقه‌زنی و پاشش سوخت
عملکرد:
- سنسور میل سوپاپ از نوع مغناطیسی یا اپتیکی است.
- سنسور مغناطیسی با استفاده از یک آهنربای دائمی و یک سیم‌پیچ، موقعیت میل سوپاپ را اندازه‌گیری می‌کند.
- سنسور اپتیکی با استفاده از یک فرستنده و گیرنده مادون قرمز، موقعیت میل سوپاپ را اندازه‌گیری می‌کند.
- اطلاعات موقعیت میل سوپاپ به صورت سیگنال الکتریکی به ECU ارسال می‌شود.
- ECU با استفاده از این اطلاعات و اطلاعات دیگر سنسورها، زمان جرقه‌زنی و پاشش سوخت را تنظیم می‌کند.
تاثیر سنسور بر عملکرد موتور:
- تنظیم زمان جرقه‌زنی
- تنظیم پاشش سوخت
- افزایش راندمان موتور
- کاهش آلایندگی
علائم خرابی:
- روشن شدن چراغ چک موتور
- بد روشن شدن موتور
- نوسانات دور موتور
- کاهش شتاب خودرو
- افزایش مصرف سوخت
محل نصب:
- معمولاً در سرسیلندر نصب می‌شود.
جمع بندی
همانطور که ذکر شد، لیست ارائه شده تنها به تعدادی از سنسورهای کاربردی در خودروسازی اشاره داشت. با پیشرفت تکنولوژی، شاهد حضور انواع سنسورهای خودرو در ماشین‌های مدرن هستیم که وظایف متعددی را بر عهده دارند. در نهایت، استفاده از این سنسورها به ارتقای سطح امنیت و راحتی رانندگی و سرنشینان کمک می‌کند.
برخی از سنسورهای جدیدی که در ماشین‌های مدرن به کار می‌روند عبارتند از:
- سنسورهای دوربین: برای تصویربرداری از محیط اطراف خودرو و تشخیص اشیاء و عابران پیاده استفاده می‌شوند.
- سنسورهای رادار: برای تشخیص فاصله و سرعت اشیاء در حال حرکت به کار می‌روند.
- سنسورهای لیدار: برای ایجاد نقشه‌های سه بعدی از محیط اطراف خودرو استفاده می‌شوند.
- سنسورهای التراسونیک: برای تشخیص موانع در فاصله‌های کوتاه به کار می‌روند.
یدکی اصیل عرضه کننده انواع قطعات و لوازم یدکی در شیراز، لوازم یدکی ایران خودرو شیراز و لوازم یدکی سایپا شیراز است. این فروشگاه در شیراز واقع شده و به صورت حضوری و آنلاین آماده ارائه خدمت به شماست. یدکی اصیل در تلاش است تا محصولات با کیفیت و اصل را با قیمت مناسب به دست مشتریان خود در سراسر کشور برساند.
فروشگاه یدکی اصیل انواع قطعات و لوازم یدکی ماشین (پژو، پراید و…) از جمله قطعات موتوری، قطعات بدنه، قطعات برقی و الکترونیکی، قطعات تزئینی و … را عرضه می نماید.
ایران خودرو