در سیستم انژکتوری خودروهای بنزینی امروزی، استپر موتور (Stepper Motor) نقشی حیاتی در حفظ عملکرد صحیح و پایداری موتور ایفا میکند. این قطعه که به عنوان کنترل کننده دور آرام نیز شناخته می‌شود، وظیفه تنظیم و کنترل دقیق میزان هوای ورودی به منیفولد هوا در مواقعی که راننده پدال گاز را رها میکند، بر عهده دارد.
عملکرد استپر موتور به این صورت است که با دریافت سیگنال از ایسیو (واحد کنترل الکترونیکی موتور)، دریچه گاز برقی را به مقدار مشخصی باز نگه می‌دارد تا جریان هوای ورودی به موتور تنظیم شده و از خاموش شدن آن در دور آرام جلوگیری شود. در ادامه با نحوه کار و مزایای این قطعه بیشتر آشنا میشوید.
فهرست
- استپر موتور چیست و چگونه کار میکند؟
- اجزای تشکیل دهنده استپر
- کاربردهای دیگر استپر موتور
- علائم خرابی استپر
- مراحل تعویض استپر موتور
- جمع بندی
استپر موتور چیست و چگونه کار میکند؟
استپر موتور، که با عنوان موتور پله‌ای نیز شناخته می‌شود، یک قطعه الکترومکانیکی است که در سیستم انژکتوری خودرو وظایف مهمی را بر عهده دارد. این قطعه نقشی اساسی در تنظیم دور آرام موتور، کنترل میزان هوای ورودی به منیفولد و حفظ پایداری عملکرد موتور در شرایط مختلف ایفا میکند.
وظایف اصلی استپر موتور
- تنظیم دور آرام موتور: وظیفه اصلی استپر، تنظیم و کنترل دور موتور در حالت درجا (زمانی که پدال گاز فشرده نشده است مثل ایستادن در ترافیک یا زمان تعویض دنده) است. این قطعه با تنظیم میزان هوای ورودی به منیفولد، دور موتور را در محدوده ایده‌آل (معمولاً بین ۷۰۰ تا ۹۰۰ دور در دقیقه) نگه می‌دارد.
- کنترل هوای ورودی: استپر با باز و بسته کردن دریچه گاز، میزان هوای ورودی به منیفولد را به طور دقیق کنترل میکند. این امر به تنظیم دور موتور و همچنین حفظ تناسب مخلوط هوا و سوخت کمک میکند.
- جلوگیری از خاموش شدن موتور: در هنگام توقف یا حرکت با سرعت کم، استپر با افزایش میزان هوای ورودی، از خاموش شدن موتور جلوگیری میکند.
- کمک به گرم شدن موتور: در زمان استارت اولیه ماشین، استپر با افزایش دور موتور، به گرم شدن سریع‌تر موتور و رسیدن آن به دمای ایده‌آل کمک میکند.
نحوه عملکرد استپر موتور
موتورهای درون سوز برای احتراق و تولید قدرت، به مخلوطی از هوا و سوخت نیاز دارند. این مخلوط توسط انژکتور و دریچه‌های منیفولد گاز به داخل سیلندر هدایت می‌شود. راننده با فشردن پدال گاز، دریچه‌های منیفولد را بازتر میکند و به این ترتیب، هوای بیشتری وارد سیلندر می‌شود. در مقابل، رها کردن پدال گاز، دریچه‌ها را بسته و جریان هوا را محدود میکند.
اما چالشی در اینجا وجود دارد: زمانی که راننده پدال گاز را رها میکند، دریچه‌ها بسته شده و عملاً هیچ هوایی وارد سیلندر نمی‌شود. این اتفاق می‌تواند به خاموش شدن موتور، افزایش مصرف سوخت و آسیب به موتور منجر شود.
استپر به عنوان راه حلی برای این اتفاق عمل میکند. این قطعه، دریچه گاز را به طور دقیق و ظریف کنترل میکند و حتی در زمان رها شدن پدال گاز، مقدار مشخصی هوا را به داخل سیلندر هدایت میکند.
محل نصب استپر
استپر موتور در سیستم انژکتوری خودرو، معمولاً بر روی دریچه گاز یا در مجاورت آن نصب می‌شود. این محل نصب به گونه‌ای است که استپر به طور مستقیم به دریچه گاز متصل شده و می‌تواند به راحتی آن را کنترل کند.
اجزای تشکیل دهنده استپر
- موتور الکتریکی: این بخش وظیفه تبدیل سیگنال‌های الکتریکی دریافتی از ECU را به حرکت مکانیکی بر عهده دارد.
- فنر نگه دارنده: این فنر، کلاهک استپر را در حالت عادی بسته نگه می‌دارد.
- بوش جدا کننده: این بوش، موتور الکتریکی را از قسمت مکانیکی استپر جدا میکند.
- شفت استپر: این شفت، حرکت موتور الکتریکی را به کلاهک منتقل میکند.
- کلاهک: این قطعه، دریچه ورودی هوا را به دریچه گاز متصل میکند و با حرکت خود، میزان هوای ورودی به موتور را تنظیم میکند.
علاوه بر این اجزا، استپر موتور دارای یک سنسور موقعیت نیز می‌باشد که وظیفه آن، ارسال اطلاعات مربوط به موقعیت کلاهک به ECU است.
کاربردهای دیگر استپر موتور
درست است که وظیفه اصلی استپر موتور تنظیم دور آرام در خودروهای انژکتوری است، اما کاربردهای دیگری نیز دارد که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:
1. فرمان هیدرولیک
در خودروهای مجهز به فرمان هیدرولیک، استپر موتور نقشی کلیدی در عملکرد سیستم فرمان ایفا میکند. زمانی که راننده فرمان را به سمت چپ یا راست می‌چرخاند، پمپ هیدرولیک برای تامین نیروی لازم به منظور چرخاندن چرخ‌ها، نیاز به قدرت بیشتری دارد. در این شرایط، استپر موتور با دریافت فرمان از ECU، دریچه گاز را کمی بازتر میکند تا هوای بیشتری وارد موتور شود و دور موتور افزایش یابد. به این ترتیب، پمپ هیدرولیک قدرت لازم را برای چرخاندن چرخ‌ها به دست می‌آورد.
2. کولر خودرو
هنگامی که کولر خودرو را در حالت درجا روشن می‌کنید، به دلیل افزایش بار موتور، دور موتور به طور موقت افت میکند. در این شرایط، استپر موتور با دریافت فرمان از ECU، دریچه گاز را کمی بازتر میکند تا دور موتور به حد مطلوب برسد و از خاموش شدن موتور جلوگیری شود.
3. سیستم تهویه مطبوع
در برخی از خودروها، استپر موتور برای تنظیم دمای داخل کابین نیز به کار می‌رود. در این سیستم، استپر موتور با دریافت فرمان از سنسور دمای داخل کابین، دریچه‌های ورودی و خروجی هوا را تنظیم میکند تا دمای داخل کابین به حد مطلوب برسد.
4. دریچه گاز برقی
در برخی از خودروهای جدید، به جای دریچه گاز مکانیکی، از دریچه گاز برقی استفاده می‌شود. در این سیستم، استپر موتور با دریافت فرمان از ECU، دریچه گاز را به طور دقیق و الکترونیکی کنترل میکند.
5. تنظیم زاویه میل سوپاپ
در برخی از موتورهای جدید، استپر موتور برای تنظیم زاویه میل سوپاپ نیز به کار می‌رود. این امر به منظور افزایش راندمان و کاهش آلایندگی موتور انجام می‌شود.
علائم خرابی استپر
خرابی استپر می‌تواند عملکرد صحیح موتور و رانندگی را به طور قابل توجهی تحت تاثیر قرار دهد. در ادامه به برخی از علائم رایج خرابی استپر موتور اشاره می‌کنیم:
1. نوسانات دور موتور در حالت درجا
- افزایش یا کاهش ناگهانی دور موتور در حالت درجا
- نوسان دور موتور بین دورهای بالا و پایین
- لرزش و تکان خوردن خودرو در حالت درجا
2. خاموش شدن ناگهانی خودرو
- خاموش شدن خودرو در هنگام توقف کامل، به خصوص در ترافیک
- خاموش شدن خودرو هنگام رانندگی با سرعت کم
- نیاز به فشار بیشتر روی پدال گاز برای روشن شدن خودرو
3. مشکل در شتاب گیری
- کند شدن شتاب گیری خودرو
- عدم پاسخگویی مناسب خودرو به پدال گاز
- احساس کوبش یا لرزش در هنگام شتاب گیری
4. افزایش مصرف سوخت
- افزایش غیرمعمول مصرف سوخت
- کاهش راندمان و عملکرد موتور
5. روشن شدن چراغ چک
- روشن شدن چراغ چک موتور به دلیل وجود مشکل در سیستم انژکتوری
- ثبت کد خطای مربوط به استپر موتور در حافظه ECU
علائم ثانویه
- بد استارت خوردن خودرو
- تغییر رنگ دود اگزوز به سیاه یا سفید
- بوی نامطبوع بنزین از اگزوز
- کپ کردن یا ریپ زدن موتور
نکته: بروز هر یک از علائم ذکر شده به طور قطعی نشان دهنده خرابی استپر موتور نیست. برای تشخیص دقیق مشکل، نیاز به بررسی توسط یک مکانیک متخصص و دستگاه دیاگ است.
مراحل تعویض استپر موتور
- محل استپر را پیدا کنید: استپر معمولا روی دریچه گاز یا منیفولد ورودی هوا نصب شده است. برای پیدا کردن آن، می توانید از دفترچه راهنمای خودرو خود کمک بگیرید.
- کانکتور استپر را جدا کنید: کانکتور استپر یک سوکت پلاستیکی است که به سیم های استپر متصل است. برای جدا کردن آن، خار پلاستیکی روی سوکت را فشار داده و آن را از استپر جدا کنید.
- پیچ های استپر را باز کنید: استپر معمولا با دو یا سه پیچ به دریچه گاز یا منیفولد ورودی هوا متصل شده است. از آچار آلن یا آچار فرانسه برای باز کردن این پیچ ها استفاده کنید.
- استپر را جدا کنید: پس از باز کردن پیچ ها، می توانید استپر را از دریچه گاز یا منیفولد ورودی هوا جدا کنید.
- استپر جدید را نصب کنید: استپر جدید را در جای استپر قبلی قرار دهید و پیچ ها را ببندید.
- کانکتور استپر را وصل کنید: کانکتور استپر را به سوکت روی استپر جدید وصل کنید.
- تنظیم استپر: پس از نصب استپر جدید، باید آن را تنظیم کنید. برای این کار، می توانید از دستگاه دیاگ استفاده کنید.
نکات:
- قبل از شروع کار، باتری خودرو را جدا کنید.
- برای تمیز کردن استپر می توانید از اسپری تمیز کننده کاربراتور استفاده کنید.
- اگر استپر را به درستی تنظیم نکنید، ممکن است خودرو شما دچار مشکلاتی مانند نوسان دور موتور، خاموش شدن ناگهانی و یا بد استارت خوردن شود.
جمع بندی
یدکی اصیل عرضه کننده انواع قطعات و لوازم یدکی خودرو در شیراز، لوازم یدکی ایران خودرو شیراز و لوازم یدکی سایپا شیراز است. این فروشگاه در شیراز واقع شده و به صورت حضوری و آنلاین آماده ارائه خدمت به شماست. یدکی اصیل در تلاش است تا محصولات با کیفیت و اصل را با قیمت مناسب به دست مشتریان خود در سراسر کشور برساند.
فروشگاه یدکی اصیل انواع قطعات و لوازم یدکی ماشین (پژو، پراید و…) از جمله قطعات موتوری، قطعات بدنه، قطعات برقی و الکترونیکی، قطعات تزئینی و … را عرضه می نماید.
ایران خودرو