در خودروهای بنزینی و هیبریدی، احتراق مخلوط سوخت و هوا در محفظه احتراق سیلندر توسط جرقه ایجاد می شود. این جرقه باید در زمان مناسب، یعنی زمانی که پیستون در نزدیکی نقطه مرگ بالا قرار دارد، ایجاد شود تا بتواند بیشترین انرژی را از مخلوط سوخت و هوا استخراج کند.
خرابی هر یک از اجزای سیستم جرقه زنی می تواند منجر به اختلال در عملکرد خودرو شود. به عنوان مثال، اگر شمع ها خراب باشند، جرقه با قدرت کافی ایجاد نمی شود و در نتیجه احتراق مخلوط سوخت و هوا به درستی انجام نمی شود. این امر می تواند باعث کاهش قدرت موتور، افزایش مصرف سوخت و حتی خاموش شدن خودرو شود.
در این مقاله، علت ها و علائم خرابی سیستم جرقه زنی خودرو را بررسی خواهیم کرد. در صورت مشاهده این علائم، فورا خودروی خود را به تعمیرکار نشان دهید.
فهرست
- اجزای سیستم جرقه زنی خودرو
- نحوه عملکرد سیستم جرقه زنی
- علائم خرابی سیستم جرقه زنی خودرو
- انواع سیستم جرقه زنی
- جمع بندی
اجزای سیستم جرقه زنی خودرو
سیستم جرقه زنی خودرو وظیفه تولید جرقه برای ایجاد شعله لازم به منظور سوختن مخلوط سوخت و هوا در موتور را بر عهده دارد. این سیستم از اجزای مختلفی تشکیل شده است که در ادامه به معرفی آنها می پردازیم.
شمع
شمع مهم ترین جزء سیستم جرقه زنی است. شمع از دو الکترود تشکیل شده است که یکی از آنها به بدنه سیلندر متصل است و دیگری به سیم رسانای برق. در زمان ایجاد جرقه، جریان برق با اختلاف پتانسیل بالا از طریق سیم رسانا به الکترود مثبت شمع منتقل می شود. این اختلاف پتانسیل باعث ایجاد تخلیه الکتریکی بین دو الکترود می شود که در پی آن جرقه زده می شود.
شمع ها دارای انواع مختلفی هستند که بر اساس عوامل مختلفی مانند نوع خودرو، نوع سوخت، عملکرد موتور و شرایط آب و هوایی دسته بندی می شوند. برخی از عوامل مهمی که در انتخاب شمع مناسب باید در نظر گرفته شود عبارتند از:
- فاصله الکترود : فاصله الکترود، فاصله بین دو الکترود شمع است. فاصله الکترود باید در محدوده مشخصی باشد تا عملکرد شمع بهینه باشد.
- نوع الکترود : الکترود شمع می تواند از جنس فلزات مختلفی مانند مس، پلاتین یا ایریدیوم ساخته شود. هر کدام از این فلزات مزایا و معایب خاص خود را دارند.
- نوع عایق : عایق شمع از جنس مواد مختلفی مانند چینی یا سرامیکی ساخته می شود. عایق شمع باید مقاومت بالایی در برابر حرارت و جریان برق داشته باشد.
- نوع سر شمع : سر شمع شکل و اندازه خاصی دارد که با سیلندر خودرو سازگار است.
شمع ها باید به طور منظم تعویض شوند تا عملکرد موتور بهینه باشد. عمر مفید آنها به عوامل مختلفی مانند نوع شمع، شرایط رانندگی و نگهداری خودرو بستگی دارد. به طور کلی، توصیه می شود شمع ها هر ۵۰ تا ۱۰۰ هزار کیلومتر تعویض شوند.
کوئل
کوئل وظیفه تقویت ولتاژ برق را بر عهده دارد. برق ورودی به کوئل معمولاً ۱۲ ولت است. کوئل از دو سیم پیچ تشکیل شده است: سیم پیچ اولیه و سیم پیچ ثانویه. سیم پیچ اولیه دورتر از سیم پیچ ثانویه قرار دارد و تعداد دورهای آن کمتر است.
هنگامی که برق ۱۲ ولت از باتری به کوئل وارد می شود، از سیم پیچ اولیه عبور می کند و در آن یک میدان مغناطیسی ایجاد می کند. این میدان مغناطیسی باعث القای جریان برق در سیم پیچ ثانویه می شود. سیم پیچ ثانویه تعداد دورهای بیشتری نسبت به سیم پیچ اولیه دارد، بنابراین ولتاژ القا شده در آن بیشتر است. این ولتاژ بالا سپس از طریق سیم رسانا به شمع منتقل می شود و باعث ایجاد جرقه می شود.
کوئل این ولتاژ را به ولتاژی در حدود ۴۰ هزار تا ۱۰۰ هزار ولت تبدیل می کند. این ولتاژ برای ایجاد جرقه در شمع ضروری است.
وایر شمع
وایر شمع خودرو وظیفه انتقال برق از کوئل به شمع را بر عهده دارد. این سیم ها باید عایق بندی مناسبی داشته باشند تا از نشتی برق جلوگیری شود. وایر شمع ها معمولاً از جنس سیم مسی یا آلومینیومی با روکش عایق ساخته می شوند. روکش عایق معمولاً از جنس سیلیکون یا پلاستیک است.
وایر شمع ها باید به طور منظم بررسی شوند تا از سالم بودن آنها اطمینان حاصل شود. عمر مفید وایر شمع ها به عوامل مختلفی مانند نوع وایر شمع، شرایط رانندگی و نگهداری خودرو بستگی دارد. به طور کلی، توصیه می شود وایر شمع ها هر ۵۰ تا ۱۰۰ هزار کیلومتر تعویض شوند. در صورت مشاهده هر یک از علائم خرابی وایر شمع، باید وایر شمع ها را تعویض کنید.
دلکو
دلکو در خودروهای کاربراتوری وظیفه توزیع برق به شمع ها را بر عهده دارد. دلکو با استفاده از یک مکانیزم چرخشی، برق را به شمع های مختلف ارسال می کند.
کامپیوتر خودرو یا ECU
کامپیوتر خودرو یا ECU در خودروهای انژکتوری وظیفه زمان بندی جرقه را بر عهده دارد. ECU با استفاده از سنسورهای مختلف، وضعیت موتور را در زمان های مختلف بررسی می کند و در زمان مناسب، دستور ایجاد جرقه را به شمع ها ارسال می کند.
سایر اجزای سیستم جرقه زنی
علاوه بر اجزای اصلی ذکر شده، سیستم جرقه زنی ممکن است شامل اجزای دیگری نیز باشد، از جمله:
- مبدل سنسور موقعیت میل لنگ (CKP): این سنسور موقعیت میل لنگ را به ECU گزارش می دهد. این اطلاعات برای زمان بندی جرقه ضروری است.
- مبدل سنسور موقعیت میل سوپاپ (CMP): این سنسور موقعیت میل سوپاپ را به ECU گزارش می دهد. این اطلاعات نیز برای زمان بندی جرقه ضروری است.
- مبدل سنسور فشار هوا (MAP): این سنسور فشار هوای ورودی به موتور را به ECU گزارش می دهد. این اطلاعات برای تنظیم میزان سوخت و هوا در مخلوط احتراق ضروری است.
- مبدل سنسور دمای هوا (IAT): این سنسور دمای هوای ورودی به موتور را به ECU گزارش می دهد. این اطلاعات برای تنظیم میزان سوخت و هوا در مخلوط احتراق ضروری است.
نحوه عملکرد سیستم جرقه زنی
عملکرد سیستم جرقه زنی به شرح زیر است:
- برق ۱۲ ولت از باتری یا دینام وارد سیستم جرقه زنی می شود.
- این برق وارد کوئل می شود و توسط کوئل تقویت می شود.
- برق تقویت شده از کوئل وارد سیم رسانای برق می شود.
- برق از طریق سیم رسانا به الکترود مثبت شمع منتقل می شود.
- در زمان مناسب، ECU دستور ایجاد جرقه را به دلکو ارسال می کند.
- دلکو برق را به شمع مربوطه منتقل می کند.
- جرقه بین دو الکترود شمع زده می شود.
- جرقه باعث انفجار مخلوط سوخت و هوا در سیلندر می شود.
علائم خرابی سیستم جرقه زنی خودرو
- ریپ زدن موتور
یکی از رایج ترین علائم خرابی سیستم جرقه زنی، ریپ زدن موتور است. ریپ زدن موتور به معنای لرزش و تکان خوردن موتور در حین کار است. این مشکل معمولاً در دورهای پایین موتور بیشتر دیده می شود.
- خاموش شدن موتور
خرابی سیستم جرقه زنی می تواند باعث خاموش شدن موتور شود. این مشکل معمولاً در هنگام استارت زدن، در حالت درجا و یا در هنگام حرکت خودرو دیده می شود.
- افزایش مصرف سوخت
خرابی سیستم جرقه زنی می تواند باعث افزایش مصرف سوخت خودرو شود. این مشکل به دلیل عدم احتراق کامل مخلوط سوخت و هوا ایجاد می شود.
- کاهش قدرت موتور
خرابی سیستم جرقه زنی می تواند باعث کاهش قدرت موتور شود. این مشکل به دلیل عدم تولید قدرت کافی برای حرکت خودرو ایجاد می شود.
- دود سیاه از اگزوز
دود سیاه از اگزوز یکی دیگر از علائم خرابی سیستم جرقه زنی است. این دود به دلیل احتراق ناقص مخلوط سوخت و هوا ایجاد می شود.
- صدای بلند و آزار دهنده
این صدا به دلیل جرقه زدن غیرعادی شمع ها ایجاد می شود. این صدا به صورت “پاپ” یا “تق” در موتور شنیده می‌شود.
- نشت روغن از شمع ها
نشت روغن از شمع ها یکی از نشانه های خرابی سیستم جرقه زنی است. این مشکل معمولاً به دلیل فرسودگی واشر شمع ها ایجاد می شود.
در صورت مشاهده هر یک از این علائم، باید سیستم جرقه زنی خودرو توسط یک مکانیک متخصص بررسی شود.
عواملی که می توانند باعث خرابی سیستم جرقه زنی خودرو شوند:
- استفاده از سوخت نامناسب
- استفاده از روغن موتور نامناسب
- تاخیر در تعویض شمع ها
- شکستگی یا خرابی وایر شمع ها
- خرابی کوئل
- خرابی سنسورهای مربوط به سیستم جرقه زنی
انواع سیستم جرقه زنی
- سیستم جرقه زنی خودرو کاربراتوری: این سیستم در خودروهای قدیمی که از کاربراتور برای سوخت رسانی استفاده می‌کنند، استفاده می‌شود. در این سیستم دلکو وظیفه کنترل زمان بندی جرقه زنی را بر عهده دارد.
- سیستم جرقه زنی خودرو انژکتوری: این سیستم در خودروهای جدید که از سیستم سوخت رسانی انژکتوری استفاده می‌کنند، استفاده می‌شود. در این سیستم کامپیوتر وظیفه کنترل زمان بندی جرقه زنی را بر عهده دارد.
سیستم جرقه زنی خودرو کاربراتوری
در این سیستم، برق از باتری به کوئل منتقل می‌شود. کوئل با افزایش ولتاژ برق، آن را به حدود 10000 ولت می‌رساند. این برق با ولتاژ بالا از طریق وایر شمع به شمع منتقل می‌شود. شمع با ایجاد جرقه در محفظه احتراق، باعث احتراق مخلوط سوخت و هوا می‌شود.
در این سیستم، دلکو وظیفه کنترل زمان بندی جرقه زنی را بر عهده دارد. دلکو با استفاده از یک سنسور، موقعیت میل لنگ را تشخیص می‌دهد و در زمان مناسب، برق را به شمع‌ها منتقل می‌کند.
سیستم جرقه زنی خودرو انژکتوری
در این سیستم، برق از باتری به کوئل منتقل می‌شود. کوئل با افزایش ولتاژ برق، آن را به حدود 10000 ولت می‌رساند. این برق با ولتاژ بالا از طریق وایر شمع به شمع منتقل می‌شود. شمع با ایجاد جرقه در محفظه احتراق، باعث احتراق مخلوط سوخت و هوا می‌شود.
در این سیستم، کامپیوتر وظیفه کنترل زمان بندی جرقه زنی را بر عهده دارد. کامپیوتر با استفاده از سنسورهای مختلف، اطلاعات مختلفی مانند موقعیت میل لنگ، دور موتور، دمای هوا و … را دریافت می‌کند. سپس با پردازش این اطلاعات، زمان مناسب برای ایجاد جرقه را تعیین می‌کند.
در ادامه به مقایسه این دو سیستم می‌پردازیم:
| ویژگی | سیستم جرقه زنی خودرو کاربراتوری | سیستم جرقه زنی خودرو انژکتوری |
|---|---|---|
| نوع سوخت رسانی | کاربراتور | انژکتور |
| وظیفه کنترل زمان بندی جرقه زنی | دلکو | کامپیوتر |
| مزایا | ساده‌تر، ارزان‌تر | پیشرفته‌تر، کارآمدتر |
| معایب | تنظیم پیچیده‌تر، حساس‌تر به خرابی | تنظیم ساده‌تر، مقاوم‌تر در برابر خرابی |
در حال حاضر، سیستم جرقه زنی خودرو انژکتوری در اکثر خودروهای جدید استفاده می‌شود.
جمع بندی
یدکی اصیل عرضه کننده انواع قطعات و لوازم یدکی خودرو در شیراز، لوازم یدکی ایران خودرو شیراز و لوازم یدکی سایپا شیراز است. این فروشگاه در شیراز واقع شده و به صورت حضوری و آنلاین آماده ارائه خدمت به شماست. یدکی اصیل در تلاش است تا محصولات با کیفیت و اصل را با قیمت مناسب به دست مشتریان خود در سراسر کشور برساند.
فروشگاه یدکی اصیل انواع قطعات و لوازم یدکی ماشین (پژو، پراید و…) از جمله قطعات موتوری، قطعات بدنه، قطعات برقی و الکترونیکی، قطعات تزئینی و … را عرضه می نماید.
ایران خودرو